Ustawa o finansach publicznych. Komentarz dla jednostek samorządowych

Najbardziej aktualny, najbardziej praktyczny i najobszerniejszy na rynku wydawniczym komentarz do ustawy o finansach publicznych dotyczący samorządu terytorialnego.

Jednostki samorządu terytorialnego prowadzą gospodarkę finansową, której zasady i reguły określają przepisy ustawy o finansach publicznych oraz akty wykonawcze do tej ustawy. Unormowania te są również aktualne dla samorządowych jednostek organizacyjnych, przede wszystkim objętych budżetem jednostek budżetowych, ale również samorządowych zakładów budżetowych. Część przepisów ma znaczenie także dla samorządowych osób prawnych (instytucje kultury, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej).

Prezentowana przez Wydawnictwo C.H. BECK publikacja ma na celu, mieszcząc się w formule komentarza, wyjaśnienie praktycznych aspektów związanych ze stosowaniem przepisów wyznaczających reguły prowadzenia gospodarki finansowej przez JST i samorządowe jednostki organizacyjne. Cel ten pomaga osiągnąć zamieszczenie w książce kilkuset pytań i odpowiedzi dotykających wywołujących spory interpretacyjne zagadnień z zakresu finansów publicznych samorządu terytorialnego. Dzięki powyższemu książka składa się z dwóch części:

• komentarza do ustawy – w którym wyjaśniono znaczenie przepisów stosowanych w zakresie gospodarki finansowej samorządu terytorialnego, kładąc nacisk na problemy mające istotny wymiar praktyczny,
• odpowiedzi na zadawane pytania - w podziale na określone kategorie tematyczne (np. Dochody i wydatki, Budżet i jego zmiany, WPF, Obrót gotówkowy i bezgotówkowy, Kontrola zarządcza, Audyt wewnętrzny itd.).

Podkreślić należy, że publikacja uwzględnia najnowsze, ważne zmiany w przepisach ustawy o finansach publicznych, dotyczące:

• udzielania ulg w zapłacie należności budżetu - cywilnoprawnych, niepodatkowych należności o charakterze publicznoprawnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 659 - obowiązują od 28.4.2017 r.),
• zawierania ugód w sprawie spornych należności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 933 - obowiązują od 1.6.2017 r.),
• środków europejskich i zasad ich zwrotu (Dz.U. z 2017 r., poz. 1475 - obowiązują od 2.9.2017 r.),
• uchylenia obowiązku sporządzania sprawozdań dotyczących wydatków strukturalnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1475 - obowiązują od 2.9.2017 r.).

Wszystkie powyższe zmiany zostały uwzględnione w komentarzu.

Publikacja zawiera także dokładne wyjaśnienie zmian w ustawie z wcześniejszego okresu (np. program postępowania naprawczego, możliwość lokowania depozytów
u JST).

Książka stanowi kompleksowe spojrzenie na finanse publiczne samorządu terytorialnego, wskazując również – w niezbędnym zakresie – na powiązanie tych finansów z budżetem państwa. W ramach komentowanych przepisów zwrócono także uwagę na akty wykonawcze do ustawy i ich znaczenie.

Autorzy szczegółowo wyjaśniają instytucje finansów publicznych oraz reguły gromadzenia dochodów, realizacji wydatków, przychodów i rozchodów, starając się pokazać sposoby rozwiązywania problemów i usunąć istniejące wątpliwości. Książka odchodzi jednocześnie od typowych dla wielu komentarzy prezentacji poglądów doktryny (często oczywiście spornych) i analiz historycznych, koncentrując się na przedstawieniu znaczenia określonych przepisów i argumentów uzasadniających formułowane stanowisko w tym zakresie. Z uwagi na znaczenie dla procesów stosowania prawa w publikacji szeroko uwzględniono aktualne orzecznictwo RIO i sądów administracyjnych w zakresie przepisów odnoszących się do finansów samorządu terytorialnego.

Dzięki temu dowiedzą się Państwo m.in.:

• jakie są podstawowe zasady finansów publicznych, np. co oznacza dyrektywność planu finansowego w zakresie wydatków i rozchodów i jak zapewnić realizację zasady jawności gospodarki środkami publicznymi,
• czy samorządowe instytucje kultury stosują klasyfikację budżetową,
• na czym polega kontrola wewnętrzna wykonywana przez głównego księgowego JSFP,
• czy kierownik samorządowej jednostki budżetowej musi przedłożyć umowę do kontrasygnaty skarbnikowi JST,
• jaki jest zakres odpowiedzialności kierownika jednostki obsługującej w JST,
• jak sporządzić uchwałę budżetową i uchwałę w sprawie WPF,
• na czym polega zgodność między ww. dokumentami,
• jakie są zasady tworzenia rezerw w budżecie i dysponowania nimi,
• jakie są kompetencje zarządu JST w zakresie zmiany uchwały budżetowej i zmiany uchwały w sprawie WPF,
• co to są szczególne zasady wykonywania budżetu i jakie jest ich znaczenie dla obliczenia kwoty wolnych środków. Co zrobić z nadwyżką dochodów z tytułu gospodarowania odpadami komunalnymi,
• jak ustalić wolne środki na potrzeby sfinansowania deficytu budżetu,
• jakie wydatki można umieścić wykazie wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego,
• na czym polega program postępowania naprawczego,
• kiedy dochodzić zwrotu dotacji udzielonej z budżetu JST,
• czy można zaniechać dochodzenia należności cywilnoprawnych,
• na jakich zasadach udzielić ulgi w zapłacie niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym (np. opłata adiacencka, mandat karny),
• czy istnieje obowiązek sporządzania sprawozdań w zakresie wydatków strukturalnych,
• jakie są zasady zaciągania zobowiązań (w tym dłużnych i wieloletnich) przez JST i samorządowe jednostki organizacyjne,
• czy umowa sprzedaży z ceną płaconą przez JST na raty jest tytułem dłużnym i co to jest dług spłacany wydatkami,  
• czy można zawrzeć ugodę w sprawie należnej JST kary umownej,
• jak prawidłowo przygotować sesję absolutoryjną,
• jak rozumieć obowiązek zapewnienia efektywnej, adekwatnej i skutecznej kontroli zarządczej,
• kiedy rozpocząć audyt wewnętrzny.

Książka zawiera również wzory dokumentów, przykłady pozwalające lepiej zrozumieć stosowanie danego przepisu, tabele oraz wyroki sądów i organów nadzoru nad działalnością JST.

Niepowtarzalnym uzupełnieniem książki są odpowiedzi na pytania, które przekrojowo przedstawiają problematyczne zagadnienia finansów samorządowych wraz z wyjaśnieniem spornych kwestii.

Przyjęta formuła przedstawienia problematyki gospodarki finansowej samorządu terytorialnego stanowi wieloaspektowy, wszechstronny przewodnik po instytucjach finansów publicznych, przydatny na każdym etapie prowadzenia tej gospodarki (planowanie finansowe, wykonywanie planu finansowego, zatwierdzanie planu finansowego), dla wszystkich osób, które w jakimś stopniu odpowiedzialne są za finanse samorządu terytorialnego.